نام نیکو گر بماند ز آدمی

همکاری دارم که هر وقت میشینیم و صحبت از دنیا و آخرت میکنیم، مرتب یک جمله رو تکرار میکنه: چرا باید آدما این جور باشن؟ چرا باید آدما همه با هم خوب نباشن؟... و جواب من هم همیشه یکیه: زندگی همینه دیگه! یعنی جواب دیگه ای براش ندارم به جز این جملۀ کلیشه ای که تنها راه فراره برای اینه که نخوای با درموندگی و استیصال بگی که برای این سؤالت هیچ جوابی ندارم! چی میشه گفت؟! اینکه طبیعت ما رو اینطور به وجود آورده؟ اینکه ذات بشر اینه که دروغ بگه؟ اینکه حسادت و رشک یک قسمتی از سرشت همۀ آدماست؟ یا اینکه توضیح دیگه ای هم وجود داره که به عقل ناقص عموناصر نمیرسه؟ در مورد اینکه آیا این احساسات در موجودات دیگه هم یافت میشه هیچ وقت کنکاش نکردم ولی تا اونجایی که میدونم این غرایز مخرب مختص ما آدماست. راستش رو بخواین و اگر پیش خودمون بمونه این حرف، گاهی از این همه زشتی و بدی که توی دنیاست بیزار میشم و بدون اینکه بخوام جلوی این همکار محترم اعتراف کنم، باهاش هم عقیده هستم! آخه، ما آدما چه دردی داریم که باید این همه دروغ بگیم، این همه طمع و آز داشته باشیم، این همه حسادت بورزیم، این همه پستی کنیم توی این دنیا؟ مگه همه امون نمیدونیم که رهگذری توی این زندگی بیش نیستیم؟ مگه نمیدونیم که که این زندگی رو فقط به عاریه به ما دادن و دیر یا زود ازمون پسش میگیرن؟ پس به چی فکر میکنیم وقتی این همه حرص میزنیم، وقتی براه جاه و مقام، برای مال دنیا، برای رسیدن به اهدافمون از هیچ پستیی کوتاهی نمیکنیم؟ آخه، برای چی؟! اونایی که توی این چندین میلیون سال تاریخ بشریت این راه رو رفتند، کجا رو گرفتن که ما حالا فکر میکنیم از اونها زرنگتریم؟! گنده هاشون، که فکر میکردن صاحب تمام دنیا هستند، با حقارت و خفت هر چه تمومتر، زیر خاک رفتن و پوسیدن و دیگه هیچی ازشون باقی نمونده به جز نام شرشون... چون در انتها هیچی از ما باقی نخواهد موند به جز ناممون و صفتی به پیوستش که اون رو ما خودمون انتخاب میکنیم:
بس بگردید و بگردد روزگار
دل به دنیا درنبندد هوشیار

ای که دستت می‌رسد کاری بکن
پیش از آن کز تو نیاید هیچ کار

اینکه در شهنامه‌ها آورده‌اند
رستم و رویینه‌تن اسفندیار

تا بدانند این خداوندان ملک
کز بسی خلقست دنیا یادگار

اینهمه رفتند و ما ای شوخ چشم
هیچ نگرفتیم از ایشان اعتبار

ای که وقتی نطفه بودی بی‌خبر
وقت دیگر طفل بودی شیرخوار

مدتی بالا گرفتی تا بلوغ
سرو بالایی شدی سیمین عذار

همچنین تا مرد نام‌آور شدی
فارس میدان و صید و کارزار

آنچه دیدی بر قرار خود نماند
وینچه بینی هم نماند برقرار

دیر و زود این شکل و شخص نازنین
خاک خواهد بودن و خاکش غبار

گل بخواهد چید بی‌شک باغبان
ور نچیند خود فرو ریزد ز بار

اینهمه هیچست چون می‌بگذرد
تخت و بخت و امر و نهی و گیر و دار

نام نیکو گر بماند ز آدمی
به کزو ماند سرای زرنگار

سال دیگر را که می‌داند حساب
یا کجا رفت آنکه با ما بود پار

خفتگان بیچاره در خاک لحد
خفته اندر کله‌ی سر سوسمار

صورت زیبای ظاهر هیچ نیست
ای برادر سیرت زیبا بیار

هیچ دانی تا خرد به یا روان
من بگویم گر بداری استوار

آدمی را عقل باید در بدن
ورنه جان در کالبد دارد حمار

پیش از آن کز دست بیرونت برد
گردش گیتی زمام اختیار

گنج خواهی، در طلب رنجی ببر
خرمنی می‌بایدت، تخمی بکار

چون خداوندت بزرگی داد و حکم
خرده از خردان مسکین درگذار

چون زبردستیت بخشید آسمان
زیردستان را همیشه نیک دار

عذرخواهان را خطاکاری ببخش
زینهاری را به جان ده زینهار

شکر نعمت را نکویی کن که حق
دوست دارد بندگان حقگزار

لطف او لطفیست بیرون از عدد
فضل او فضلیست بیرون از شمار

گر به هر مویی زبانی باشدت
شکر یک نعمت نگویی از هزار

نام نیک رفتگان ضایع مکن
تا بماند نام نیکت پایدار

ملک بانان را نشاید روز و شب
گاهی اندر خمر و گاهی در خمار

کام درویشان و مسکینان بده
تا همه کارت برآرد کردگار

با غریبان لطف بی‌اندازه کن
تا رود نامت به نیکی در دیار

زور بازو داری و شمشیر تیز
گر جهان لشکر بگیرد غم مدار

از درون خستگان اندیشه کن
وز دعای مردم پرهیزگار

منجنیق آه مظلومان به صبح
سخت گیرد ظالمان را در حصار

با بدان بد باش و با نیکان نکو
جای گل گل باش و جای خار خار

دیو با مردم نیامیزد مترس
بل بترس از مردمان دیوسار

هر که دد یا مردم بد پرورد
دیر و زود از جان برآرندش دمار

با بدان چندانکه نیکویی کنی
قتل مار افسا نباشد جز به مار

ای که داری چشم و عقل و گوش و هوش
پند من در گوش کن چون گوشوار

نشکند عهد من الا سنگدل
نشنود قول من الا بختیار

سعدیا چندانکه می‌دانی بگوی
حق نباید گفتن الا آشکار

سعدی